Oestrogeen – vriend of vijand?
Oestrogeen is een geslachtshormoon wat in de bijnieren, eierstokken, het vetweefsel en in de placenta (alleen tijdens een zwangerschap) wordt aangemaakt.
Het heeft veel verschillende functies, o.a.:
1) het werkt bevorderend voor de doorbloeding van de hersenen
2) het zorgt voor weefselvernieuwing van de huid en hierdoor voor een stevige huid
3) het reguleert de baarmoedermondslijm en zorgt voor soepel houden van de vaginawand
4) het ondersteunt bij de ontwikkeling van borsten, vagina, genitaliën, heupen, baarmoeder
5) beschermt de botten
6) het reguleert de serotonine huishouding
Veel vrouwen ervaren problemen met schommelingen van dit hormoon. Dit komt bijvoorbeeld door een oestrogeendaling, vlak voor de menstruatie (ook PMS genoemd). Hierdoor daalt de serotoninespiegel namelijk ook mee, waardoor depressieve gevoelens of prikkelbaarheid kan ontstaan.
Tekort en teveel aan oestrogeen
Zowel een tekort als teveel van dit hormoon kan voor een hele rij aan klachten en symptomen zorgen. Onder andere kunnen er de volgende klachten voorkomen (teveel en tekort)
1) Menstruatieklachten
2) Oestrogeendominantie
3) Vervrouwelijking van mannen
4) Vermannelijking van vrouwen
5) Endometriose
6) Cysten in borsten (mastopathie, mastodynie)
7) Cysten in eierstokken
8) Pijnlijke borsten
9) Afwijkende uitstrijkjes
10) Hevige menstruaties en bloedverlies na menopauze
11) Lipoedeem
12) Hormonale migraine
13) Vetopslag op de benen
14) PMS
15) Poliepen
16) Vetverdeling meer op benen en billen
17) Vleesbomen (myomen)
Oorzaken
Er zijn veel verschillende oorzaken van schommelingen van dit hormoon. Chronische stress bijvoorbeeld kan ervoor zorgen dat de verhouding van progesteron en oestrogeen niet meer klopt, waardoor teveel cortisol wordt aangemaakt en de werking van progesteron wordt vermindert. Hierdoor werkt chronische stress (door bijvoorbeeld veel sport of andere stressfactoren) averechts op een goede oestrogeen / progesteronverhouding, waardoor oestrogeendominantie kan ontstaan.
Andere oorzaken kunnen voedingsmiddelen zijn of hormoon verstorende stoffen.
Onderzoek wijst uit dat oestrogeendominantie bij zou kunnen dragen aan kankerontwikkeling in de baarmoeder, borsten en andere hormoongevoelige organen.
De oorzaken kunnen aangepakt worden op verschillende manieren. Voeding, bijvoorbeeld, kan hierbij een zeer goede en complementaire aanpak zijn.
Testosteron - wat is het en hoe herken ik een hormonale storing
Testosteron is een steroïde hormoon dat behoort tot de klasse van androgenen en voornamelijk wordt geproduceerd in de testikels bij mannen en, in mindere mate, in de eierstokken en bijnieren bij vrouwen. Het is het primaire mannelijke geslachtshormoon, hoewel het ook in lagere hoeveelheden aanwezig is bij vrouwen. Het speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van mannelijke kenmerken en de algehele gezondheid van beide geslachten.
Wat testosteron doet
Testosteron beïnvloedt een breed scala aan fysiologische processen, waaronder:
Hoe testosteron in het lichaam werkt
Testosteron wordt gesynthetiseerd uit cholesterol en voornamelijk geproduceerd in de Leydig-cellen in de testikels. Het circuleert in de bloedbaan, voornamelijk gebonden aan eiwitten zoals geslachtshormoonbindend globuline (SHBG) en albumine, terwijl een klein deel ongebonden of vrij blijft. Vrij testosteron is biologisch actief en kan cellen binnendringen om zijn effecten uit te oefenen.
Eenmaal in een cel kan testosteron zich binden aan androgeenreceptoren of worden omgezet in andere actieve hormonen, zoals dihydrotestosteron (DHT) of estradiol (een oestrogeen), afhankelijk van het weefseltype. Dit hormoon-receptorcomplex beïnvloedt vervolgens de expressie van specifieke genen, wat leidt tot de productie van eiwitten die de fysiologische veranderingen veroorzaken die geassocieerd worden met testosteron.
Symptomen van testosterononevenwicht
Te veel testosteron:
Te weinig testosteron:
Andere hormonale interacties:
Hormonale balans herstellen
Om testosteron in balans te brengen, is een holistische benadering nodig met betrekking tot levensstijl, voeding en fysieke activiteit:
Aanpassingen aan levensstijl:
Schildklierhormoon - wat is dat en wat doet het met ons?
Schildklierhormonen zijn chemische boodschappers die worden geproduceerd door de schildklier, een vlindervormige klier in de nek. De twee belangrijkste schildklierhormonen zijn thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). Deze hormonen spelen een cruciale rol bij het reguleren van metabolisme, groei en ontwikkeling. T4 is de inactieve vorm, die in weefsels in het hele lichaam wordt omgezet in het actievere T3.
Functies van schildklierhormonen
Schildklierhormonen beïnvloeden bijna elke cel en elk orgaansysteem in het lichaam. Belangrijkste functies zijn:
Regulering van metabolisme: Schildklierhormonen verhogen de basale stofwisselingssnelheid, wat van invloed is op hoeveel energie het lichaam in rust gebruikt en hoe snel het lichaam voedingsstoffen omzet in energie.
Thermoregulatie: Regelen de lichaamstemperatuur door de warmteproductie in cellen te stimuleren.
Cardiovasculaire gezondheid: Verhogen de hartslag en contractiliteit, ter ondersteuning van de cardiovasculaire functie.
Groei en ontwikkeling: Van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de hersenen en het zenuwstelsel bij foetussen en zuigelingen. Bij volwassenen ondersteunen ze de celgroei en -differentiatie.
Stemming en cognitie: beïnvloeden stemming, cognitie en emotionele stabiliteit.
Spier- en botgezondheid: beïnvloeden spierkracht en botvernieuwing.
Hoe schildklierhormonen in het lichaam werken
De schildklier neemt jodium op uit de bloedbaan en gebruikt het om T4 en T3 te produceren. Deze hormonen worden in de bloedbaan afgegeven en reizen naar doelweefsels, waar T4 door dejodase-enzymen wordt omgezet in T3. T3 bindt zich vervolgens aan schildklierreceptoren in de celkernen, waardoor de genexpressie verandert en de activiteit van talrijke metabolische processen wordt gemoduleerd.
De productie van schildklierhormonen wordt gereguleerd door de hypothalamus-hypofyse-schildklier (HPT)-as. Wanneer de niveaus van T3 en T4 laag zijn, geeft de hypothalamus thyrotropine-releasing hormone (TRH) af, wat de hypofyse het signaal geeft om thyreotropinestimulerend hormoon (TSH) af te scheiden. TSH stimuleert vervolgens de schildklier om meer T4 en T3 te produceren en af te geven.
Symptomen van een disbalans in schildklierhormoon
Te veel schildklierhormoon (hyperthyreoïdie):
Symptomen: Gewichtsverlies, toegenomen eetlust, snelle of onregelmatige hartslag, angst, prikkelbaarheid, trillingen, zweten, hitte-intolerantie en frequente stoelgang. In ernstige gevallen kan het leiden tot de ziekte van Graves, een aandoening die wordt gekenmerkt door struma en uitpuilende ogen.
Oorzaken: Auto-immuunziekten (bijv. de ziekte van Graves), schildkliernoduli, overmatige jodiuminname of bepaalde medicijnen.
Te weinig schildklierhormoon (hypothyreoïdie):
Symptomen: Gewichtstoename, vermoeidheid, koude-intolerantie, trage hartslag, depressie, droge huid, haaruitval, constipatie en menstruatieonregelmatigheden bij vrouwen. Als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot myxoedeem, een ernstige vorm van hypothyreoïdie.
Oorzaken: Auto-immuunziekten (bijv. Hashimoto's thyroïditis), jodiumtekort, schildklieroperatie, radiotherapie of disfunctie van de hypofyse.
Oorzaken van een onevenwicht in schildklierhormonen
Onevenwichtigheden in schildklierhormonen kunnen ontstaan door verschillende factoren:
Auto-immuunziekten: Aandoeningen zoals Hashimoto's thyroïditis (traag werkende schildklier) en de ziekte van Graves (overactieve schildklier) zorgen ervoor dat het immuunsysteem de schildklier aanvalt, waardoor de hormoonproductie wordt verstoord.
Voedingstekorten: Jodium en selenium zijn essentieel voor de synthese van schildklierhormonen. Een tekort hieraan kan de schildklierfunctie aantasten.
Chronische stress: Hoge cortisolspiegels kunnen de HPT-as verstoren, waardoor de productie van schildklierhormonen wordt gewijzigd.
Medicijnen en toxines: Bepaalde medicijnen (bijv. lithium) en omgevingstoxines (bijv. zware metalen) kunnen de schildklierfunctie beïnvloeden.
Hormonale interacties:
Oestrogeen: Verhoogde oestrogeenspiegels (bijv. tijdens de zwangerschap of bij gebruik van anticonceptie) kunnen de schildklierbindende globuline (TBG) verhogen, waardoor vrije T3 en T4 worden verlaagd.
Insuline en cortisol: Insulineresistentie en verhoogde cortisol door chronische stress kunnen de omzetting van T4 naar T3 verstoren, waardoor de actieve schildklierhormoonspiegels worden verlaagd.
Herstel van de schildklierhormoonbalans
Om een evenwichtige schildklierhormoonspiegel te bereiken, is een integrale aanpak nodig die rekening houdt met dieet, levensstijl en stressmanagement.
Aanpassingen aan levensstijl:
Stressmanagement: Doe aan ontspanningstechnieken zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen om de cortisolspiegels te verlagen en de HPT-asfunctie te verbeteren.
Voldoende slaap: Streef naar 7-9 uur kwaliteitsslaap per nacht om gezonde hormonale ritmes en stofwisseling te ondersteunen.
Vermijd gifstoffen: Beperk blootstelling aan omgevingsgifstoffen en hormoonverstoorders (bijv. pesticiden, BPA) die de schildklierfunctie kunnen verstoren.
Voeding:
Jodiumrijke voedingsmiddelen: Neem zeewier, vis en eieren om de productie van schildklierhormonen te ondersteunen.
Selenium: Essentieel voor het omzetten van T4 naar T3. Voedingsmiddelen zoals paranoten, zonnebloempitten en kalkoen zijn goede bronnen.
Zink en ijzer: Deze mineralen ondersteunen de schildklierfunctie en hormoonsynthese. Neem bronnen op zoals mager vlees, peulvruchten.
Ontstekingsremmend dieet: Verminder ontstekingen door antioxidantenrijke voedingsmiddelen te eten, zoals fruit, groenten en omega-3-vetzuren uit vis en lijnzaad.
Beperk goitrogene voedingsmiddelen: Kruisbloemige groenten (bijv. broccoli, kool) kunnen de opname van jodium verstoren als ze in overmaat worden geconsumeerd. Het langer koken van deze groenten vermindert hun goitrogene eigenschappen.
Lichamelijke activiteit:
Matige lichaamsbeweging: Regelmatige fysieke activiteit helpt de schildklierfunctie te verbeteren en hormonen in evenwicht te brengen. Kies voor activiteiten met een matige intensiteit, zoals stevig wandelen of fietsen! Niet zo vaak zwemmen (Chloor bindt zich namelijk aan de receptoren)
Vermijd overbelasting: Overtraining kan het cortisolniveau verhogen en de schildklierfunctie negatief beïnvloeden.
Het herstellen van de schildklierbalans vereist vaak een veelzijdige aanpak, waarbij levensstijl, voeding en stressmanagement worden aangepakt om de algehele hormonale gezondheid te optimaliseren.